Γιατί χασμουριόμαστε;

Το χασμουρητό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν μια κοινωνική λειτουργία, που επικοινωνεί την πλήξη για παράδειγμα, ή να θεωρηθεί μια φυσική λειτουργία που ρυθμίζει την κατάσταση του σώματος.

Η μελέτη του χασμουρητού είναι κάθε άλλο παρά βαρετή, μια και μπορεί να περηφανεύεται για έναν πλούτο θεωριών, οι οποίες ξεκινούν από την αρχαιότητα και φτάνουν στο σήμερα, αφήνοντας όμως μέχρι στιγμής τη βιολογική λειτουργία του χασμουρητού, μέσα σε ένα πέπλο μυστηρίου!

Δεν είναι όλα τα χασμουρητά ίδια. Οι περισσότεροι από εμάς χασμουριούνται και τεντώνονται όταν ξυπνάνε ή πάνε για ύπνο, όταν έχουν βαρεθεί ή όταν έχουν βουλώσει τα αυτιά τους σε ταξίδι που γίνεται σε μεγάλο υψόμετρο ή τέλος, όταν βλέπουν κάποιον άλλο να χασμουριέται.

Η ενέργεια αυτή εμφανίζεται σχεδόν σε όλα τα σπονδυλωτά, ακόμα και αν αυτά είναι πουλιά ή ψάρια. Στους ανθρώπους, το χασμουρητό μπορεί να ξεκινήσει ήδη από την 20η εβδομάδα μετά τη σύλληψη.

Πρόκειται για μια συντονισμένη κίνηση των θωρακικών μυών στο στήθος, το διάφραγμα, το λάρυγγα και τον ουρανίσκο στο στόμα. Το χασμουρητό βοηθάει στη διανομή των υγρών που επικαλύπτουν τις κυψελίδες (μικροσκοπικοί θύλακες αέρα) στους πνεύμονες. Σε γενικές γραμμές, δεν μπορούμε να χασμουρηθούμε κατ εντολή. Θεωρείται ότι η ενέργεια αυτή είναι μια ημι- εθελοντική δράση και εν μέρει ένα αντανακλαστικό που ελέγχεται από τους νευροδιαβιβαστές στον υποθάλαμο του εγκεφάλου. Επίσης, σχετίζεται με τα αυξημένα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών, τις νευροπεπτιδικές πρωτεΐνες και ορισμένες ορμόνες.

Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με το γιατί χασμουριόμαστε και οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει σε μια συμφωνία επ’ αυτού.

Μια από τις πρώτες θεωρίες φαίνεται να αναπτύχθηκε από τον Ιπποκράτη, πατέρα της Ιατρικής, ο οποίος υπέθεσε ότι, το χασμουρητό προηγείται του πυρετού και είναι ένας τρόπος να φεύγει ο «κακός» αέρας από τους πνεύμονες. Με βάση τα σύγχρονα στοιχεία, ωστόσο, φαίνεται απίθανο κάτι τέτοιο.

Από τον 17ο και 18ο αιώνα οι επιστήμονες είχαν αμφισβητήσει τις θεωρίες του Ιπποκράτη, ενώ οι νέες επικεντρώθηκαν στο κυκλοφορικό σύστημα, γεγονός που υποδηλώνει ότι το χασμουρητό προκαλεί μια αύξηση της αρτηριακής πίεσης, του καρδιακού ρυθμού και του οξυγόνου στο αίμα, η οποία με τη σειρά της βελτιώνει την κινητική λειτουργία και την εγρήγορση. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί πολλοί αθλητές χασμουριούνται πριν ξεκινήσουν την αθλητική τους δραστηριότητα. Ωστόσο, οι τρέχουσες δοκιμές έχουν δείξει ότι ο ρυθμός της καρδιάς, η εφίδρωση ή η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου, δεν αυξάνονται μετά το χασμουρητό.

Σήμερα, οι επιστήμονες συνεχίζουν την έρευνα για το χασμουρητό και σύμφωνα με τον ερευνητή Dr. Robert Provine, «Το χασμουρητό θα μπορούσε να συνδεθεί με τη θερμοκρασία του εγκεφάλου.  Όταν ο εγκέφαλος γίνεται πιο ζεστός από την ομοιοστατική (σταθερή) θερμοκρασία, το χασμουρητό ψύχει τον εγκέφαλο. Θεωρείται ότι πιο κρύο αίμα από την περιφέρεια του σώματος πηγαίνει προς τον εγκέφαλο και το ζεστό αίμα από εκεί βγαίνει στην κυκλοφορία μέσω της σφαγίτιδας φλέβας».

Οι Δρ Andrew Gallup και Omar Tonsi Eldakar ανακάλυψαν ότι, η εξωτερική θερμοκρασία μπορεί να επηρεάσει επίσης, το πόσο συχνά χασμουριέται κανείς. Αν η εξωτερική θερμοκρασία είναι υψηλότερη από το κανονικό, τότε ο οργανισμός χασμουριέται λιγότερο συχνά. Μια πιθανή εξήγηση αυτού είναι ότι, επειδή ο εξωτερικός αέρας είναι «άχρηστος» για τον οργανισμό, δε χρειάζεται να απορροφά περισσότερο οξυγόνο μέσω του χασμουρητού. Ωστόσο, άλλες δοκιμές έδειξαν ότι, η ποσότητα του χασμουρητό αυξήθηκε όταν τόσο η εξωτερική θερμοκρασία, όσο και η θερμοκρασία του εγκεφάλου αυξάνονται.

Υπάρχουν, επίσης, εξηγήσεις που βασίζονται σε κοινωνιολογικές και βιολογικής εξέλιξης προσεγγίσεις. Το χασμουρητό μπορεί να σχετίζεται με τους κιρκαδικούς ρυθμούς μας (βιολογική δραστηριότητα που έχει σχέση με τον κύκλο των 24 ωρών), ως ένα σινιάλο για να πάμε στο κρεβάτι για ύπνο ή ως ένα τελετουργικό ξύπνημα. Ομοίως, θα μπορούσε να αποτελεί έναν τρόπο για να μεταδοθεί η πλήξη ή τα συναισθήματα άγχους σε μια κοινωνική ομάδα.

Όμως, το χασμουρητό μπορεί να είναι μεταδοτικό ακόμα και σε ποσοστό 42-55%! Προφανώς διαβάζοντας αυτό το κείμενο αρκετοί από εσάς θα πιάσατε τον εαυτό σας να χασμουριέται. Μάλλον γιατί σας «μπήκε» η ιδέα του χασμουρητού στο μυαλό… ή μήπως γιατί βαρεθήκατε;